Από τον θεατρολόγο και κριτικό Κωνσταντίνο Μπούρα
Μακριά από την ομώνυμη ταινία με την Τζέσσικα Λανγκ, η καθηγήτρια σημιεολογίας του θεάτρου Μαρίκα Θωμαδάκη σκηνοθετεί με απαράμιλλο τρόπο την συγγραφέα και πρωταγωνίστρια Αλμπέρτα Τσοπανάκη, σε μια παράσταση που αγγίζει το «φτωχό θέατρο» του Γιέρζι Γκροτόφσκι, αλλά εμπνέει αριστοτελικόν «έλεον και φόβον» στον σύγχρονο θεατή που ακόμα τρομάζει το αενάως μεταμορφούμενον μεσαιωνικό κυνήγι μαγισσών και τις πάντα αναμμένες πυρές με ανθρώπινο κρέας για προσάναμμα. Η σύγχρονη ψυχιατρική, εμφανώς «φιλάνθρωπος» και προσανατολισμένη προς μιαν Ανεκτικότητα του Διαφορετικού, εξακολουθεί να παίζει, σε επίσημα επίπεδα, το ρόλο της διασφάλισης της κοινωνικής συνοχής και της διαιώνισης των προτύπων. Τα όρια μεταξύ «πολιτικώς ορθού» και «ελευθερίας της έκφρασης» επαναδιευθετούνται κάθε φορά, κατόπιν άγραφων διεθνών-πολιτισμικών συμφωνιών με τις καθεστηκυίες και κατεστημένες πολιτικές και θρησκευτικές εξουσίες να ορίζουν τις υφαλοκρηπίδες τους και τον ευαίσθητο-επαναστατημένο-ασυμβίβαστο άνθρωπο αιώνιο και μόνιμο εύκολο θύμα τους και συνήθη ύποπτο. Και πού καταφεύγουν αυτοί οι άνθρωποι-στόχοι-δονκιχώτες; Μα φυσικά, στην Τέχνη, ως ικέτες, αναζητώντας μιαν ασυλία ιδιότυπη και διαχρονική, αφού εκεί ασχολούνται εξ ορισμού με το τερατώδες, το διαφορετικό, τον «εχθρό» του ομοιογενούς-συμμορφωμένου κοινωνικού συνόλου. Το «φυσιολογικό» στην Τέχνη λειτουργεί απλώς και μόνον ως αντίστιξη στο πρωταγωνιστικό τερατώδες που τιμωρείται στο τέλος παραδειγματικά κι εξολοθρεύεται αν δεν ενταχθεί αρμονικώς στο κοινωνικό μόρφωμα του καιρού του. Μόνο στα φασιστικά κι απολυταρχικά καθεστώτα η Τέχνη δημιουργεί παραδείγματα προς μίμησιν. Στα «δημοκρατικά» πολιτεύματα (με ή χωρίς εισαγωγικά) η Τέχνη δημιουργεί παραδείγματα προς αποφυγήν. Από τον Αισχύλειο Προμηθέα στον Σοφόκλειο Οιδίποδα και στην Ευριπίδεια Μήδεια, μέχρι τη «Σιωπή των Αμνών» και το «Δαμάζοντας τα Κύματα» του Λαρς Φον Τρίερ, ο θεατής πρέπει να νιώθει μια σαφή ανωτερότητα έναντι των δραματικών προσώπων και να απολαμβάνει την αισθητική ηδονή που του εξασφαλίζει η νομιμοφροσύνη του. Τόσο απλό. Η «τραγική ειρωνεία» καθιστά τον αναγνώστη-συνδημιουργό θεατή «παντογνώστη» σε σχέση με τα σοφά κατά τα άλλα σκηνικά πρόσωπα. Βιώνει εκ του ασφαλούς δύο ώρες νοητικής παράκαμψης (εκ του ασφαλούς, πάντα) και μετά ξαναγυρίζει στην καθημερινή πλήξη και ανία του, αφού έχει επαναστατήσει και τιμωρηθεί εμμέσως, στο ελεγχόμενο θεατρικό περιβάλλον, δια του ήρωος-μάρτυρος-αποδιοπομπαίου φαρμακού που υποδύεται ο ηθοποιός. Γι’ αυτό λατρεύονται οι πρωταγωνιστές ως είδωλα, ως σύγχρονες θεότητες. Δια της ταυτίσεως-ενσυναισθήσεως (empathy), μας γίνονται οικεία, είναι αυτά που σφάλλουν και πληρώνουν αντί για εμάς, «αίροντες τας αμαρτίων ημών των ιδίων και αλλήλων». Το θέατρο, όπως τα ψυχιατρεία και οι φυλακές είναι το καταφύγιο των πονεμένων ψυχών, που βιώνουν την Κόλαση της αυτό-κάθαρσης. Βεβαίως, υπάρχουν κι εκεί όρια, που επιβεβαιώνονται κι επαναχαράζονται με το χειροκρότημα του τέλους, όπου ο κάθε κατεργάρης πάει στον πάγκο του κι αποδίδονται «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι τα του ηθοποιού τω ηθοποιώ»… Τόσον απλά κι ευδιάκριτα.
Λατρεύω την Αλμπέρτα Τσοπανάκη γιατί είναι ταυτόσημη με τους ρόλους της και πέραν αυτών. Εύθραυστη και δυναμική, αυτοκαταστροφική κι αναγεννώμενη, σαν το συκώτι του Προμηθέα. Ξέρει να συσπειρώνει γύρω της ετερόκλητους καλλιτέχνες κι ανθρώπους του πολιτισμού, να τους εμψυχώνει, να τους ενορχηστρώνει, να τους προωθεί χωρίς να τους διεκδικεί και να τους δεσμεύει περιορίζοντάς τους. Έχει δημιουργήσει «σχολή», όχι όμως κι αναγνωρίσιμον υποκριτικό κώδικα. Κινείται μεταξύ «νουάρ», «παραλόγου» και σύγχρονων αστικών μύθων, βιώνει στο πετσί της τα αποτελέσματα της Κρίσης, αλλά δημιουργεί εξ αντιθέτου μία ρωγμή στο Σκότος, η οποία λειτουργεί ως δυνάμει σήραγξ οδηγούσα προς το Φως το Ιλαρόν…
Στην παράσταση αυτή υπερβάλλει της συνήθους σεμνότητός της: γράφει, συγγράφει, δημιουργεί. Μόνο την σκηνοθεσία παρέλειψε, αναθέτοντάς την σε μια έμπειρη θεωρητικό και πρακτικό του Θεάτρου, την ευπροσήγορη κι αξιαγάπητη Μαρίκα Θωμαδάκη. Ως ευ παρέστη εν τω θεάτρω τούτω.
Όλα ωραία και καλά, διδακτικά και λιτά, προσδόκιμα κι όχι προβλέψιμα σε αυτή την αιρετική, διαφορετική παράσταση που θα συζητηθεί εξάπαντος και θα παιχτεί πολλές φορές.
Μετά λόγου γνώσεως,
Κωνσταντίνος Μπούρας
Για περισσότερες πληροφορίες, ανατρέξτε, παρακαλώ, στον επίσημο διαδικτυακό τόπο του Θεάτρου της Οδού Παραμυθίας:
http://www.paramithias-theater.gr/parastaseis/phransis/
Ο επαναστατικός και αντισυμβατικός χαρακτήρας της ηθοποιού Φράνσις, που αντιδρά οριακά σε ό,τι θεωρεί κατεστημένο, θα την οδηγήσει με την επιμονή της μητέρας της σε ψυχιατρικό άσυλο όπου θα πέσει θύμα βιασμού και κακοποίησης με ακραία κατάληξη να υποστεί λοβοτομή.
Απόσπασμα βιβλίου:
Πρώτα δημιουργούν τους ενόχους. Στη συνέχεια τους υποδεικνύουν. Αυτός! Αυτός! Αυτός! Τους οδηγούν στους εφευρέτες του κολάσιμου αμαρτήματος. Στους εγκέφαλους της σύλληψης του παραλόγου. Αυτοί είναι πάντα οι ίδιοι. Είναι εκείνοι οι τύποι που συνηθίζουν να μιλάμε με λόγια διφορούμενα. Ήξεις αφίξεις. Φοράνε την ίδια στολή, την ίδια μάσκα, που κρύβει τη φρίκη της υποτέλειας. Τα όπλα τους είναι ένα κόκαλο, που κρατάει ο καθένας από δαύτους στο χέρι του και επιδεικτικά σε προκαλεί να γονατίσεις και να το γλύψεις. Οι επινοητές της φίμωσης είναι κάτι μπαμπούλες με άχρωμα χαρακτηριστικά. Οι ψιθυριστές του φόβου είναι κάτι ντενεκεδένιες σειρήνες, που σέρνονται πίσω από ουρές τρωκτικών.
Είδος: πολιτικό, ψυχολογικό δράμα
Διάρκεια: 90 λεπτά
Συντελεστές
Συγγραφέας: Αλμπέρτα Τσοπανάκη
Σκηνοθεσία: Μαρίκα Θωμαδάκη
Μουσική επιμέλεια: Τάκις Μελίδης
Σκηνικά-Κοστούμια-Φωτιστικοί σχεδιασμοί: Τάκις Μελίδης
Εικαστική επιμέλεια/video art: Τάκις Μελίδης
Κίνηση: Βίλμα Ανδριώτη
Βοηθός σκηνοθέτη: Ελίνα Σπυριδάκη
Παίζουν: Αλμπέρτα Τσοπανάκη, Μαρία Δούση, Πέτρος Μπένος, Θανάσης Πατριαρχέας, Κωνσταντίνος Κούσης, Εμμανουήλ Μαυρίδης
ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ
Από 20 Φεβρουαρίου έως 17 Απριλίου 2016
ΗΜΕΡΕΣ & ΩΡΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ
Σάββατο: 21:30
Κυριακή: 18:30
ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ
Γενική είσοδος: 10€
φοιτητικό-συνταξιούχων: 7€
Aνέργων: 5€
Ομαδικό-Σύλλογοι: 5€
Επισκεφτείτε τη σελίδα του θεάτρου στο facebook: Θέατρο Παραμυθίας
https://www.facebook.com/TheatroParamythias/?fref=ts
– See more at: http://www.paramithias-theater.gr/parastaseis/phransis/#sthash.AN9u9Njl.dpuf
Γράφειν 